Kıddes Bayramı( 19 Ocak Kıddes)

Kıddes Bayramı( 19 Ocak Kıddes) Ras es Seni gibi Kıddes’te tarihin derinliklerine doğru yol aldığımızda su kültü ve su uygarlıklarına dayanır. Bu uygulama ilk olarak kıddes / Ğıttas ( suya batma, suya dalmak, suda arınma ritüelidir.) olarak ortaya çıkmış ve Aramice bir kelimedir. Mezotomya/ Beyt Nahreyn Uygarlığından- Arami Kültürü ve Coğrafyasının bir parçası olan Fenike Kültürüne yerleşmiştir. Fenike Kültüründen, Yunan’a ( Zeus Kültüne) ordanda Hıristiyan kültürüne taşınmıştır. Ancak vaftizin Anadolu’da da Kıbele tapınımın da da uygulandığı bilinmektedir. Tarihsel bulgular, suyla arınmanın Sarı Irmak ( Çin), İndus Vadisi ( Hindistan), Sami topluluklarında ( Beyt Nahreyn, Nebatiler/ Şeria Nehri, Fenikeliler/ Asi Nehri, Gassaniler/ Şam , Yemen de de benzer uygulamalar mevcuttu. ..! ( Not: Başka bir yazının konusu olabilecek Yemen ve uygarlık birikimi incelenmeye değerdir. Yemen ve ilk Hıristiyanlar meselesi bu alanda araştırılması gereken bir konudur. Bu konu da da Iraklı bilim insanı Fadel El Rubai’nin çalışmalarının gözden geçirilmesini öneririm.) Kıddes’in bir diğer boyutu ve Arap Alevilere ulaşmasını sağlayan esas boyut, Hz. İbrahim’in tebliğ ettiği din, Hanif dinidir. Bugün ise bu dinin bir boyutunun mirasçıları sabiilerdir. Sabiilik, Aramice’de sabağa yada vaftizciler anlamında dır. Bu inanç gerek Fenike kültünde gerekse Harranilerde önemli bir kültürel boyutu ifade eder ( Harraniler, Alevilerin atalarından olup, Şeyh ed- Din Hasibi’nin en büyük taraftarı ve destekçileridirler.). Bu iki inanç toplumunda: su, reyhan ( mersin/ murt/ hambeles/ habbel es) nbiyt ( sıkma üzüm suyu) kutsal olup, el, yüz ve ağza alınarak bir tür arınma ve yeniden başlangıç yada dua’ya hazırlanmada uygulanan bir ritüel dir. Arap Alevi inancına göre’de: Kıddes: kutsal sayma, dua etme, yüceltme, Allaha şükretme Kıddes bayramı: Hz. İsa ile ilgilidir. 1) Hz. İsa’ya peygamberlik geldiğinde: Mısır’da Ayn Şems şehrinde, kuyusu bulunan yemyeşil bir alanda Hz. İsa, kuyudan su çekip, kuyu çevresini yıkayıp tertemiz bir duruma getirdikten sonra, kuyunun bulunduğu alanı ibadet yeri olarak seçer ve Allah’a dua etmeye başlar. Dua’da ağzından çıkan her kelimeyi yer yüzünde bulunan bütün varlıklar, başta reyhan ( mersin/ murt) ve zeytin ağaçları olmak üzere ; ağaçlar, kuşlar, taşlar, dağlar, nehirler ve meleklerin tekrarladığı rivayet edilir. Bu varlıkların aynı anda secde ettiği, Hz. İsa’nın ibadetine eşlik ettikleri bildirilir. Tüm varlıkların Allaha ibadet edip, şükretmeleri Kıddes günü kabul edilir ve Arap Alevilere göre bugün, 19 Ocak’tır. 2) 6 kênûn eššêniy 19 Ocak Kıddes bayramı, diğer adı ile (عiyd Elğıttas ) Hz. Yahya’nın Hz. İsa’yı Ürdün nehri' nde suya 3 kez daldırarak (vaftiz ve tathir) ettiği gündür. Bu anlamlı gün, Hz. İsa’ya duyulan hürmeti ifade etme adına kutlanan günlerden birisidir. Sonuç olarak kıddes günü, Hz. Yahya ve Hz. İsa ile bütünleşmiş önemli bir gündür. Allah' a ve Peygamberlerine inancı olan her inanan insan için bugün, kutsal bir gün olarak kabul edilir. Bu bilgilere göre Kıddes kutlaması yapan topluluklarda farklı anlamlar yüklensede genel bir değerlendirme yaptığımız da: - Bedenin bağlılığından kurtulup ruh’i aydınlanmaya yükseliştir Kıddes kutlaması. Yahya Peygamber, Bilge’nin kendisidir. Hz. İsa Mesih onun öğrencisidir. Ancak Kıddes, Hz. İsa Mesih’in Bilgeliğe yükselişidir. Bugünkü toplumlarda Kıddes, ruh’i olarak bilgeliğe hazır oluş olarakta kabul edilebilir. - Sudan ve ruhtan doğmaktır ( Hayatı olan herşeyi sudan yarattık. Kur’an-ı Kerim, Embiya:30) ( Nisa:136 / Bakara: 285) İncil/ Markos: “ O sırada ( İsa) Celile bölgesinin Nasıra kentine geldi ve Yahya’nın eliyle Ürdün nehrinde takdis edildi. İsa sudan çıkar çıkmaz göklerin yarıldığını ve kutsal ruhun gücü güvercin gibi üzerine indiği görüldü ( Markos-1/ 9-10) - Manevi temizlik olarak ta kabul edilir ( Sana ‘yeniden doğmalısınız’ dediğime şaşma. Yel dilediği yerde eser; sesini işitirsin. Ama nereden gelip nereye gittiğini bilemezsin. Ruh’tan doğan herkes böyledir ( Yuhanna 3) Hz. Yahya, Hz. İsa’yı nehir’de su ile vaftiz ettikten sonra” : Gerçi ben sizi tövbe için suyla vaftiz ediyorum. Ama benden sonra gelen benden daha güçlüdür. Ben onun çarıklarını çıkarmaya bile layık değilim. O, sizi Kutsal Ruh’la ve ateşle vaftiz edecektir” ( Matta- 3/ 11-12; Luka, 3/16; Markos, 1/8; Yuhanna, 1/33) - Hz. İsa: Bakın size söylüyorum ki, kalbi kötülükleri seven insanı deniz (ler) in tüm suyu yıkayamayacaktır. ve yine size söylüyorum ki, yıkanmayan ( abdest almayan) kimse ibadetiyle Allah’ı razı etmek şöyle dursun, ruhu put tapıcılığa benzer günah yüklenecektir.” İncil'de “ Hz. İsa'nın vaftizi ile ilgili şöyle bir bölüm geçer; “Öyleyse neye dayanarak vaftiz oldunuz?” diye sordu. “Yahya'nın öğretisine dayanarak vaftiz olduk” dediler.” ‭‭(Elçilerin işleri / bölüm 19) Diğer yandan Hz. Yahya, Yahudi peygamberi olan Hz. Zekeriya’nın oğlu olmasına rağmen Hz. İsa’yı Sabii inancına göre vaftiz etmiştir. Kuranda ise Sabiiler anılarak onlardan söz edilmiştir ; “Muhakkak ki inananlar, Yahudiler, Sabiiler ve Hıristiyanlardan kim Allah´a ve ahiret gününe iman eder ve güzel amel islerse, onlar için bir korku yoktur, onlar mahzun da olmayacaklardir” ( Kur’an-ı Kerim, Maide:69). Kıddes gecesi, zeytin veya riyhen dalı bir kaba konur tüm gece gökyüzünü görecek şekilde açıkta bırakılır sabah bu suyla saç taranır yüz yıkanır .. Kıddes günü, fettukalar söylenir, şarkılar okunur, hezzura ( bilmece) sorulur. Kıddes günü, sabah erkenden mezarlıklar ve türbeler ziyaret edilir, kurbanlar kesilir, dualar okunur. Kıddes günü nehir veya denize gidilip suya girilir. Krus, zinglet, kıbbi bissayni, lebni, zlebi, dahrücet, kbeybet yapılır, sofralar serilir. Bayramlaşma yapılır, aydi götürülür, çocuklara bayram harçlığı verilir. Sonuç olarak: 7 kubbe anlayışı ile insanlık mirasını sahiplenen ve insanlık üretmeye kendini adamış bir inancın sahip olduğu tüm detaylar ile geçmişten geleceğe uzanırken; kıddes, karanlıktan sonra aydınlığa kavuşmaktır. Aydınlanma yolunda amel eden herkes, Kıddes’in ışığıyla yolunu bularak menzile ulaşması temennisi ile..! İnsanlık mirasının ve insanlık üretmenin inancı olan Alevilik, bilimsel olarak toplumsal evrim teorisiyle açıklandığında: Adem Safiyullahtır Ademiyiz..! İbrahim Halilullahtır İbrahim’iyiz..! Musa Kelimullahtır Musa’iyiz..! İsa Ruhullahtır İsa’ viyiz..! Muhammed Habibullahtır Muhammediyyiz..! Özelikle hepsi ile sır, Muhammed Mustafa ile aşikar olan Ali’den ( A.S) ötürü de Aleviyiz..! Sözün Erbabı, Nebilerin üstadı İmam Ali: Ateşi İbrahim’e emin ve serin kılan benim, Benim Nuh’un gemisini batmaktan kurtaran, Benim Musa’ya Tevratı okuyan, Benim İsa’ya beşikte kelamı olan, Benim Yusuf’la kuyuda olup, kardeşlerinden koruyan; Benim Süleyman’a kilimin rüzgarını sağlayan ( Envar Ennu’maniyye- 1/31). Muhammed Mustafa ( S.a.a. v.) buyurdu; “ Bütün Peygamberlerle sır, benimle açık isimle gelendir Ali” ( Cami’ul Esrar- 382). Peygamber Muhammed’in insanlığa getirdiği mesaj ile Aristoteles’in, Sokrates’in, Peygamber Musa ve İsa Mesih’in mesajlarının tarih içinde eşitçe kavrayarak; Ramazan, Kurban, Ğadir Hum, Paskalya, Pesah , Kıddes, Ras es Seni, Evvel Temmuz, Nevruz ile insanlık üretmeye ve insanca yaşamaya adanmış her çabaya ve şahsa saygı ile Bayramınızı Kutlarım..! Küresel Çapta, Demokratik, Eşit, Adil, Özgür, Ekolojik ve Sürdürülebilir bir Gelecek temenisi ile saygı ve sevgiyle..! Not: Bu yazı 14 Ocak Ras es Seni/ Kuzelle ( Kalendes ) ve 19 Ocak Kıddes Kutlamaları için hazırlanmış olup, bir çok yayın organında yer almıştır. Not 2: Bu yazı Ras es Seni ve Kıddes Bayramları (2. bölüm) şeklinde daha önceki yıllarda yayınlanmıştı ve toplamda 3 bölüm den oluşmaktadır.) Tevfik Usluoğlu Asi- Der Yönetim Kurulu Başkanı